Διάγραμμα των μεταηθικών θεωριών
| Παραπέμψτε στην παρούσα σελίδα: Ιάσων Κουτούφαρης-Μαλανδρίνος, «Διάγραμμα των μεταηθικών θεωριών», Archiopedia / Αρχειοπαίδεια (Οκτώβριος 2022), σελ. 208 (αναθεώρηση υπ’ αριθμ. -), ISSN 2732-6012. DOI: Δεν έχει αποδοθεί ακόμη. Σημειώνεται ότι μέχρι την απόδοση του DOI το κείμενο υπόκειται σε διαρκείς βελτιώσεις. Ελέγχοντας τον αριθμό της αναθεώρησης μπορείτε να εξακριβώσετε εάν διαβάζετε διαφορετικές εκδοχές της παρούσας σελίδας. |
Εισαγωγή
Πολλές (ίσως οι περισσότερες) θεωρίες είναι υβριδικές.[1] Πολλοί (ίσως όλοι) οι φιλόσοφοι αντιδρούν στον τρόπο με τον οποίον κατανοούνται οι απόψεις του από τους συναδέλφους τους·[2] κι αν πότε-πότε υιοθετούν μία ταυτότητα, φροντίζουν να συνοδεύσουν το φιλοσοφικό τους καμινγκάουτ με ριζικούς επαναπροσδιορισμούς κάθε λέξης και κάθε έννοιας. Κάποιοι (μάλλον λίγοι) θέλουν να πρωτοτυπήσουν: αντί να αρνούνται ή να επανορίζουν τις λέξεις και τις έννοιες, φτιάχνουν καινούργιες· τουλάχιστον μέχρι τα καινούργια τους σχήματα να παλιώσουν ή κάποιος πιο παραδοσιακά πρωτότυπος ομότεχνός τους να καταδείξει ότι οι καινοτομίες τους ήταν άλλα λόγια για τις ίδιες ιδέες.[3]
Το παρακάτω διάγραμμα έχει λοιπόν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε συστηματικής σύνοψης: διευκολύνει την χαρτογράφηση, αλλά όχι την τοποθέτηση στον χώρο. Ο αναγνώστης πρέπει να τον καταναλώσει υπεύθυνα και να αξιοποιήσει τις πληροφορίες του κατά συνείδηση.
Το διάγραμμα ενσωματώνει και διασκευάζει παρόμοια σχήματα από τα εξής έργα:
α) Alexander Miller, Contemporary Metaethics: An Introduction, β' έκδ., Polity, Κέιμπριτζ και Μάλντεν, 2013, σελ. 8.
β) Peter Railton, Realism and Its Alternatives, εις John Skorupski (επιμ.), The Routledge Companion to Ethics, Routledge, Λονδίνο και Νέα Υόρκη, 2010, σελ. 321-334: 303.
γ) Michael Huemer, Ethical Intuitionism, Palgrave Macmillan, Μπέισινγκστοουκ και Νέα Υόρκη, 2005, σελ. 7.[4]
Διάγραμμα
| Η μεταηθική διακρίνεται από την ηθική; | |||||||
| ΝΑΙ | OXI | ||||||
| Μεταηθικές θεωρίες | Μεταηθικός ησυχασμός | ||||||
| Οι ηθικές κρίσεις είναι περιγραφικές; | |||||||
| ΝΑΙ | ΌΧΙ | ||||||
| Γνωσιοκρατία | Αγνωσιοκρατία | ||||||
| Κάποιες ηθικές κρίσεις είναι αληθείς; | |||||||
| ΝΑΙ | ΌΧΙ | ||||||
| Αντισκεπτικισμός | Σκεπτικισμός | ||||||
| Οι αληθείς ηθικές κρίσεις είναι ανεξάρτητες της πεποίθησης; | |||||||
| ΝΑΙ | ΌΧΙ | ||||||
| Αντικειμενισμός | Υποκειμενισμός | ||||||
| Οι αληθείς αντικειμενικές ηθικές κρίσεις είναι ανεξάρτητες της νόησης; | |||||||
| ΝΑΙ | ΌΧΙ | ||||||
| Ρεαλισμός | Αντιρεαλισμός | ||||||
| Η ηθική αντικειμενική πραγματικότητα είναι φυσική; | Κατασκευοκρατία (Korsgaard) | ||||||
| ΝΑΙ | ΌΧΙ | ||||||
| Φυσιοκρατία | Αντιφυσιοκρατία | ||||||
| Οι ηθικές ιδιότητες ανάγονται σε φυσικές ιδιότητες; | |||||||
| Αναγωγιστική φυσιοκρατία | Μη αναγωγιστική φυσιοκρατία | ||||||
Υποσημειώσεις
- ↑ Ο M. Schroeder χαιρετίζει, μάλιστα, τις υβριδικές μεταηθικές θεωρίες ακριβώς επειδή μας απελευθερώνουν από τα ροογραφήματα (Mark Schroeder, Expressing Our Attitudes: Explanation and Expression in Ethics, 2ος τόμος, Oxford University Press, Οξφόρδη, 2015, σελ. 137).
- ↑ Για παράδειγμα, ο μεταηθικός ησυχασμός «απορρίπτει ορισμένα μεταηθικά ερωτήματα ως ανάξια φιλοσοφικής συζήτησης, όταν αυτά τα ερωτήματα ερμηνεύονται με έναν “εξωτερικό” τρόπο» (Doug Kremm καί Karl Schafer, Metaethical Quietism, εις Tristram McPherson and David Plunkett [επιμ.], The Routledge Handbook of Metaethics, Routledge, New York and London, 2018, σελ. 643-658: 645).
Ο Ρ. Ντουόρκιν, όμως, παρ' ότι επιμένει ότι «ναι, η μεταηθική βασίζεται σε ένα λάθος», αρνείται μετά βδελυγμίας τον χαρακτηρισμό του μεταηθικού ησυχαστή (Ronald Dworkin, Justice for Hedgehogs, Harvard University Press, Κέιμπριτζ και Λονδίνο, 2011, σελ. 67). Δεν προκαλεί, βεβαίως, έκπληξη ότι «όπως ακριβώς οι φανατικοί και οι χίπστερ, οι ησυχαστές σπανίως σπεύδουν να περιγράψουν έτσι τον εαυτό τους» (Doug Kremm καί Karl Schafer, Metaethical Quietism, εις Tristram McPherson and David Plunkett [επιμ.], The Routledge Handbook of Metaethics, Routledge, Νέα Υόρκη και Λονδίνο, 2018, σελ. 643-658: 643). - ↑ Έτσι, π.χ. ο Τζ. Σκορούπσκι επιχειρεί να συγκροτήσει έναν «γνωσιοκρατικό αντιρεαλισμό» (John Skorupski, «Irrealist Cognitivism», Ratio (new series) 12, 04/12/1999, σελ. 436-459· John Skorupski, The Domain of Reasons, Oxford University Press, Οξφόρδη, 2010), όταν με «παραδοσιακούς» όρους είναι μάλλον ένας «ενορασιοκρατικός αντιφυσιοκράτης» (Jonas Olson, «Skorupski’s Middle Way in Metaethics», Philosophy and Phenomenological Research 85:1, Ιούλιος 2012, σελ. 192-200: 199).
- ↑ Σημειώνεται ότι ο συγγραφέας ασκεί κριτική στην «παραδοσιακή» αυτή, όπως την θεωρεί, ταξινόμηση.