Χρονολόγιο του Μετσόβου
| Παραπέμψτε στην παρούσα σελίδα: Ιάσων Κουτούφαρης-Μαλανδρίνος, «Χρονολόγιο του Μετσόβου», Archiopedia / Αρχειοπαίδεια (Ιούνιος 2024), σελ. 273 (αναθεώρηση υπ’ αριθμ. -), ISSN 2732-6012. DOI: Δεν έχει αποδοθεί ακόμη. Σημειώνεται ότι μέχρι την απόδοση του DOI το κείμενο υπόκειται σε διαρκείς βελτιώσεις. Ελέγχοντας τον αριθμό της αναθεώρησης μπορείτε να εξακριβώσετε εάν διαβάζετε διαφορετικές εκδοχές της παρούσας σελίδας. |
| ΕΤΟΣ | ΓΕΓΟΝΟΤΑ | ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗ | ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗ | ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗ |
|---|---|---|---|---|
| περ. 900 | Ιδρύεται η Επισκοπή Σταγών | Πολιτεία Μετσόβου (-1915) | Θέμα Νικοπόλεως (περ. 900-1204) | Επισκοπή Σταγών (περ. 900-1659) |
| 1150 | Πρώτη γνωστή αναφορά στην λέξη Μέτσοβο (terminus post quem)[1] | |||
| 1204 | Άλωση της Κωνσταντινούπολης | Δεσποτάτο της Ηπείρου (1204-1454) | ||
| 1380 | Ο Ησαΐας, καθηγούμενος Μετσόβου, συλλαμβάνεται και τυφλώνεται από τον Δεσπότη της Ηπείρου Θωμά Πρελούμπο[2] | |||
| 1400 | Πρώτη γνωστή αναφορά στην λέξη Μέτσοβο (terminus ante quem) (βλ. και 1150)[1] | |||
| 1430 | Οι Οθωμανοί κατακτούν τα Ιωάννινα | |||
| 1449 | Οι Οθωμανοί κατακτούν την Άρτα | |||
| 1453 | Άλωση της Κωνσταντινούπολης | |||
| 1454 | Πρώτη γνωστή οθωμανική απογραφή του Σαντζακίου Τρικάλων[3] | Δυαρχία (1454-περ. 1645): Εναλλάξ Σαντζάκι Τρικάλων (σίγουρα το 1454 και το 1505/1506) και Βαλιδέ Σουλτάνα (μετά το 1479 και μέχρι περ. το 1645) | ||
| 1460 | Οι Οθωμανοί κατακτούν το Αγγελοκάστρο | |||
| 1479 | Οι Οθωμανοί κατακτούν την Βόνιτσα | |||
| 1480 | Πρώτη υποταγή των Μαλακασίων (συμπεριλαμβανομένων των Μετσοβιτών) στην Βαλιδέ Σουλτάνα[4] | |||
| 1500 | Πρώτη γνωστή χειρόγραφη αναφορά Δυτικού στην λέξη Μέτσοβο[5] | |||
| 1505/1506 | Δεύτερη γνωστή οθωμανική απογραφή του Σαντζακίου Τρικάλων[6] | |||
| 1578 | Πρώτη γνωστή έντυπη αναφορά Δυτικού στην λέξη Μέτσοβο[7] | |||
| 1617 | Οι Οθωμανοί εκτελούν τον νεομάρτυρα Νικόλαο | |||
| μεταξύ 1643 και 1715 | Γαλλική αποθήκη εγκαθίστατι στο Μέτσοβο με σκοπό την εξαγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων στην Δύση[8] | |||
| περ. 1645 | Τα προνόμια που συνεπάγεται η υποταγή στην Βαλιδέ Σουλτάνα ατονούν οριστικά[9] | De facto τιμάριο διαφόρων σπαχήδων (περ. 1645-1659) | ||
| 1659 | Εκδίδεται το 1ο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου με ενέργειες του Κυριάκου Φλόκα[10] | Τιμάριο των ιερών πόλεων Μέκκας και Μεδίνας (φορολογικώς) | Σαντζάκι Ευρίπου (πολιτικώς) | Καδιλίκι Λιβαδειάς (δικαστικώς) | Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924) | |
| 1708 | Πρώτη έμμεση αναφορά στο Ελληνοσχολείο του Μετσόβου (βλ. και 1759)[11] | |||
| 1730/1731 | Εκδίδεται το 1ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[12] | |||
| 1744 | Εκδίδεται το 2ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[13] | |||
| 1754/1755 | Εκδίδεται το 3ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[13] | |||
| 1759 | Πρώτη άμεση αναφορά στο Ελληνοσχολείο του Μετσόβου (βλ. και 1708)[11] | |||
| 1774/1775 | Εκδίδεται το 4ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[14] | |||
| 1775/1776 | Εκδίδεται το 5ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[14] | |||
| 1776/1777 | Εκδίδεται το 6ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[14] | |||
| 1782/1783 | Εκδίδεται το 7ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[14] | |||
| Εκδίδεται το 8ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων Μετσόβου[14] | ||||
| 1790/1791 | Εκδίδεται το 9ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[15] | |||
| Εκδίδεται το 10ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[16] | ||||
| Εκδίδεται το 11ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[16] | ||||
| Εκδίδεται το 12ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[16] | ||||
| 1793 | Εκδίδεται το 13ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[17] | |||
| 1795 | Ο Αλή Πασάς μετατρέπει την Ντερβέντιστα σε τσιφλίκι προσαρτημένο στον ναχιγιέ του Μαλακασίου, και μισθώνει τον μουκατά του Μετσόβου, αναθέτοντας την διοίκησή του σε ζαμπίτη διορισμένο από τον ίδιο.[18] | De facto εξάρτημα του Καζά Ιωαννίνων (1795-1830) | ||
| 1801/1802 | Εκδίδεται το 14ο σωζόμενο φιρμάνι προνομίων του Μετσόβου[19] | |||
| 1830 | Αναγνωρίζεται η ανεξαρτησία της Ελληνικής Πολιτείας | Καζάς Ιωαννίνων (1830-1850) | ||
| περ. 1850 | Ο ναχιγιές του Μετσόβου αναδεικνύεται σε κανονικό μουδιρλίκι[20] | Ναχιγιές Μετσόβου (περ. 1850-1867) | ||
| 1854 | Το Μέτσοβο καταστρέφεται στα πλαίσια της σύγκρουσης Οθωμανών και Θεοδώρου Γρίβα | |||
| 1867 | Το μουδιρλίκι του Μετσόβου προβιβάζεται σε καϊμακαμλίκι για πρώτη φορά[20] | Καζάς/Καϊμακαμλίκι Μετσόβου (1867-1868) | ||
| 1868 | Το καϊμακαμλίκι του Μετσόβου υποβιβάζεται σε μουδιρλίκι[20] | Ναχιγιές Μετσόβου (1868-1875) | ||
| 1875 | Το μουδιρλίκι του Μετσόβου προβιβάζεται σε καϊμακαμλίκι για δεύτερη φορά[20] | Καζάς/Καϊμακαμλίκι Μετσόβου (1875-1912) | ||
| 1912 | Το Μέτσοβο ενσωματώνεται στην Ελλάδα | Νομός Ιωαννίνων (1912-2011) | ||
| 1915 | Ιδρύεται η Επαρχία Μετσόβου | Επαρχία Μετσόβου (1915-2011) | ||
| 1924 | Καταργείται η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου και ιδρύεται η Μητρόπολη Μετσόβου[21] | Μητρόπολη Μετσόβου (1924-1929) | ||
| 1929 | Καταργείται η Μητρόπολη Μετσόβου και το Μέτσοβο υπάγεται στην Μητρόπολη Γρεβενών[22] | |||
| 1932 | Το Μέτσοβο (πλην της Μηλιάς και της Παλαιάς Κουτσούφλιανης) υπάγεται στην Μητρόπολη Ιωαννίνων[23] | Μητρόπολη Γρεβενών (1929-1932) | ||
| 1951 | Η Μηλιά υπάγεται στην Μητρόπολη Ιωαννίνων[24] | Μητρόπολη Ιωαννίνων (1951-) | ||
| 2011 | Η καταργηθείσα Επαρχία Μετσόβου αντικαθίσταται από τον Δήμο Μετσόβου | Δήμος Μετσόβου (2011-) | Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (2011-) | |
| 2024 |
- ↑ 1,0 1,1 Σχόλιο στις Ιστορίες του Τζέτζη, εις Petrus Aloisius M. Leone (επιμ.), Ioannis Tzetzae Historiae, 1968, σελ. 591: «Πίνδος τὸ νῦν Μέτζοβον». Ο επιμελητής εντάσσει το σχόλιο στα «scholia quae a Tzetza aliena esse videntur» (σελ. 543). Το σχόλιο αποτυπώνεται στον Vat. gr. 1369 (13ος-14ος αι.), ενώ ο Τζέτζης έγραφε στο δεύτερο μισό του 12ου αι. Συνεπώς, η ονομασία υπάρχει σίγουρα πριν το 1400, πιθανώς δε και πριν το 1200.
- ↑ Ἱστορικὸν [Κομνηνοῦ καὶ Πρόκλου μοναχοῦ] περὶ διαφόρων δεσποτῶν τῆς Ἠπείρου καὶ τοῦ τυράννου Θωμᾶ τοῦ δεσπότου καὶ Κομνηνοῦ τοῦ Πρελούμπου [γνωστότερο ως Χρονικό των Ιωαννίνων], κεφ. 23, εις Λ. Ι. Βρανούση, «Το Χρονικόν των Ιωαννίνων κατ' ανέκδοτον δημώδη επιτομήν», Επετηρίς του Μεσαιωνικού Αρχείου 12 (1962), σελ. 91:
= Ἱστορία διαφόρων δεσποτῶν καὶ τοῦ δεσπότου Θωμᾶ τοῦ εἰς Ἰωάννινα εἰσελθόντος καὶ μύρια κακὰ ἐκεῖ ποιήσαντος (δημώδης επιτομή του Χρονικού των Ιωαννίνων), κεφ. 23, εις Βρανούση, όπ.π.:«Ἀλλὰ καὶ τὸν τιμιώτατον Ἠσαΐαν, τὸν καθηγούμενον τοῦ Μετζόβου, ἐκακοποίησε καὶ οὐκ ἐξέφυγε ἀπὸ τῆς πλεονεξίας τοῦ τυράννου· δεσμεύσας γὰρ αὐτὸν ὡς κακοῦργον ἐνέθηκεν εἰς κλωβίον, καὶ διὰ φιλαργυρίαν ἐξηγοράσθησαν οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ παρὰ θεοφιλῶν ἀνδρῶν εἰς ἄσπρα σ’, καὶ πάλιν ὁ τύραννος αὐτοὺς ἐξορύττει καὶ αὐτὸν πιπράσκει»
«Μάλιστα τὸν ὁσιώτατον τοῦ Μετζόβου ἡγούμενον κύριον Ἠσαΐαν ἐπαίδευσεν ἀνηλεῶς· ὕστερον τὸν ἔρριψεν εἰς τὸ κλουβί. ὅμως, Θεοῦ βοηθοῦντος, ἐξηγοράσθη ὑπὸ θεοφιλῶν ἀνδρῶν διὰ φλουρία 150· καὶ πάλιν τὸν ἐξώρισεν εἰς τόπους ἀγνώστους».
- ↑ Βλ. Θεόδωρο Α. Νημά, Η οθωμανική απογραφή του 1454/55 στο Σαντζάκι Τρικάλων (Θεσσαλία-Πιερία-Ευρυτανία-Ναυπακτία-Δυτική Φωκίδα και άλλα όμορα), Σταμούλης, Θεσσαλονίκη, 2024.
- ↑ Το 1480 «[ο]ἱ κάτοικοι τοῦ Βορείου διαμερίσματος τοῦ Μαλακασίου [...] χάριν τῶν ποιμνίων αὑτῶν αὐθορμήτως καὶ ὑπὸ τὸ ὄνομα Μαλακάσιοι ὑποταγέντες εἰς τὴν τότε βασιλομήτορα (Βαλιδὲ Σουλτάν) ἐτέθησαν ὑπὸ τὴν προστασίαν αὐτῆς [...]» (Ιωάννης Λαμπρίδης, Ηπειρωτικά Μελετήματα. Τεύχος Πέμπτον: Μαλακασιακά. Μέρος Δεύτερον: Μέτσοβον και Σεράκου, Βλαστός Βαρβαρρήγος, Αθήνα, 1888, σελ. 26).
- ↑ Rinaldo Fulin (επιμ.), I diarii di Marino Sanuto, Τόμος 3, Βενετία, 1880, σελ. 337:
= Κ. Δ. Μέρτζιος, «Το εν Βενετία Κρατικόν Αρχείον», Ηπειρωτικά Χρονικά 15, 1940, σελ. 25:«Dice haver inteso da greci merchadanti, vien di la Janina, di zorni 6, [....]; et à incontrà assa' zente a la montagna del Mezovo, che portava remi a la Prevesa, e ogni do porta un remo»
Rinaldo Fulin (επιμ.), I diarii di Marino Sanuto, Τόμος 3, Βενετία, 1880, σελ. 364:«[1500 Μάιος, ἐκ Κερκύρας]. Ἐμάθαμεν ἀπὸ Ἕλληνας ἐμπόρους τῶν Γιαννίνων, οἱ ὁποῖοι ἀπουσιάζουν ἐκεῖθεν ἕξ ἡμέρας, ὅτι συνήντησαν πολλοὺς ἄνδρας ἀπὸ τὰ βουνὰ τοῦ Μετσόβου, οἱ ὁποῖοι ἔφεραν κουπιὰ εἰς τὴν Πρέβεζαν, προωρισμένα διὰ τὴν Ἀρμάδαν. Κάθε κουπὶ τὸ μετέφεραν δύο».
= Κ. Δ. Μέρτζιος, «Το εν Βενετία Κρατικόν Αρχείον», Ηπειρωτικά Χρονικά 15, 1940, σελ. 26:«[...] intese che al Vollo erano stà brusadi da alcuni navilj, che portavano la crose per insegna, circa 3000 remi, che erano de li per uso de l'armada del colfo, et che adesso i ne fanno condur de' altri remi dal Mezovo, per uso de tutte le armade»
«[Ἰούνιος 1500, Κέρκυρα]. Ἐγνώσθη ὅτι εἰς τὸν Βόλον μερικὰ πολεμικά, φέροντα ἐπὶ τῆς σημαίας τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ, ἔκαυσαν ἐκεῖ 3000 κουπιὰ ποὺ εὑρίσκοντο εἰς τὸν ἐκεῖ λιμένα πρὸς χρήσιν τῆς Ἀρμάδας. Καὶ τώρα μεταφέρουν ἄλλα κουπιὰ ἐκ Μετσόβου διὰ Πρέβεζαν ὅπου ἐξοπλίζουν τὰς καθελκυσθείσας γαλέρας».
- ↑ Για τις αναφορές των απογραφέων του 1505/1506 στο Μέτσοβο, βλ. Θεοφάνη Γ. Δασούλα, Αγροτικές κοινωνίες του ορεινού χώρου κατά την οθωμανική περίοδο: Ο γεωργικός κόσμος της «Χώρας Μετζόβου» (18ος αι. - 19ος αι.), διδακτορική διατριβή, Ιωάννινα, 2009, passim και ιδίως σελ. 138 επ.
- ↑ Abraham Ortelius, Synonymia Geographica, 1578, σελ. 257: «PINDVS, πίνδος, Graeciae mons, apud Ptolemaeum & Strabonem. Mezzovo nunc dici, tradit Sophianus. [...]».
- ↑ Pouqueville, Voyage de la Grèce, Τόμος 2, σελ. 351: «C’était par le canal de ces hommes que la France achetait le poil de chèvre et les toisons des troupeaux des Valaques ; et dès le siècle de Louis XIV, elle avait un entrepôt de ces produits à Mezzovo». Διάφορες άλλες πηγές παραπέμπουν στην χρονολογία 1719 ως εάν να την αναφέρει ο Πουκεβίλ. Είναι άγνωστο εάν έχουν υπ’ όψιν τους και κάποια άλλη πηγή.
- ↑ «[Ἡ] αὐτονομία πασῶν τῶν τοῦ βορείου διαμερίσματος Μαλακασίου κοινοτήτων ἀπὸ τοῦ 1645-1648 κατηργεῖτο, Ὀθωμανοὶ δὲ ὑπάλληλοι καὶ Σπαχῆδες διήρχοντο καὶ κατεπάτουν αὐτάς [...]» (Ιωάννης Λαμπρίδης, Ηπειρωτικά Μελετήματα. Τεύχος Πέμπτον: Μαλακασιακά. Μέρος Δεύτερον: Μέτσοβον και Σεράκου, Βλαστός Βαρβαρρήγος, Αθήνα, 1888, σελ. 30).
- ↑ Βλ., αντί άλλων, Π[αναγιώτη] Α[ραβαντινό] Π[άργιο], Χρονογραφία της Ηπείρου, Τόμος 2, Αθήνα, 1856, σελ. 107-108, και Ιωάννη Λαμπρίδη, Ηπειρωτικά Μελετήματα. Τεύχος Πέμπτον: Μαλακασιακά. Μέρος Δεύτερον: Μέτσοβον και Σεράκου, Βλαστός Βαρβαρρήγος, Αθήνα, 1888, σελ. 30-36.
- ↑ 11,0 11,1 Βλ. Γεώργιο Πλατάρη, Κώδικας Χώρας Μετζόβου των ετών αψη-αϡζ, Αθήνα, 1982, έγγρ. 3 (σελ. 8-11). Ο Πλατάρης σημειώνει: «Ευτυχώς σώθηκε το έγγραφο του 1708 κ’ μας πληροφορεί πως τότε το Μέτσοβο είχε δάσκαλο τον λογιώτατο Νικόλαο Στύγνη τον Γιαννιώτη, ειδάλλως θα πέφταμε στην ίδια πλάνη που πέσανε παλιότεροι συμπατριώτες μας κ’ θεώρησαν τούτο το έγγραφο σαν ιδρυτικό του πρώτου σχολείου του Μετσόβου κ’ το έτος 1759 σημαδιακό για την τοπική μας ιστορία» (σελ. 211).
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 400.
- ↑ 13,0 13,1 Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 401.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 402.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 402-403.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 403.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 403-404.
- ↑ Μιχάλης Κοκολάκης, Το ύστερο γιαννιώτικο πασαλίκι: Χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο (1820-1913), Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα, 2003, σελ. 181.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Τα σωζόμενα φιρμάνια των προνομίων του Μετσόβου, εις Τριαντάφυλλο Δημ. Παπαζήση (επιμ.), Πρακτικά Α' Συνεδρίου Μετσοβιτικών Σπουδών, Μέτσοβο 28-30 Ιουνίου 1991, Αθήνα, 1993, σελ. 404.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Μιχάλης Κοκολάκης, Το ύστερο γιαννιώτικο πασαλίκι: Χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο (1820-1913), Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα, 2003, σελ. 182.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924): Η θρησκευτική-εθνική και κοινωνική της προσφορά, διδακτορική διατριβή, Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, Ιωάννινα, 1990, σελ. 57 επ.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924): Η θρησκευτική-εθνική και κοινωνική της προσφορά, διδακτορική διατριβή, Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, Ιωάννινα, 1990, σελ. 60.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924): Η θρησκευτική-εθνική και κοινωνική της προσφορά, διδακτορική διατριβή, Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, Ιωάννινα, 1990, σελ. 62.
- ↑ Μιχάλης Γ. Τρίτος, Η Πατριαρχική Εξαρχία Μετσόβου (1659-1924): Η θρησκευτική-εθνική και κοινωνική της προσφορά, διδακτορική διατριβή, Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, Ιωάννινα, 1990, σελ. 62-63.